Η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση και βελτίωση του τρόπου παροχής υπηρεσιών από το σύστημα υγείας στους πολίτες που υπηρετεί βρίσκεται διαχρονικά στον πυρήνα του Πανελληνίου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας, ανέφερε ο Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Οικονομικής Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας στο ΠΑ.Δ.Α. και Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Κώστας Αθανασάκης, ο οποίος συντόνισε τη Στρογγυλή Τράπεζα από κοινού με την κ. Γιούλη Καγκελάρη, Access Value Lead στη Roche Hellas.
Τα συστήματα υγείας θα πρέπει να λειτουργούν με βάση τις ανάγκες των ανθρώπων στους οποίους απευθύνονται, είπε ο κ. Αθανασάκης. Η έμφαση θα πρέπει συνεπώς να μετατοπισθεί από την προσφορά υπηρεσιών στη ζήτηση, τι ακριβώς θέλουν δηλαδή οι άνθρωποι και πώς μπορεί να βελτιωθεί η θέση τους μέσα στο σύστημα. Στο πλαίσιο αυτό, η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου για την Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας έχει ξεκινήσει μία σειρά από έργα, τα οποία αποσκοπούν στην εύρεση νέων προσεγγίσεων στην παροχή υπηρεσιών από το σύστημα υγείας, με στόχο να βρεθούν ουσιαστικοί, υλοποιήσιμοι τρόποι βελτίωσης της πρόσβασης και μείωσης των υφιστάμενων ανισοτήτων.
Ένα νέο μοντέλο για την αποτύπωση της αξίας της καινοτομίας
Η τεκμηρίωση της αξίας στο σύστημα υγείας μπορεί και πρέπει να βασίζεται σε πολλούς δείκτες, με τους οποίους οφείλουμε να αξιολογούμε τις παρεμβάσεις που γίνονται, συνέχισε ο κ. Αθανασάκης, παρουσιάζοντας το value flower (λουλούδι της αξίας), ένα μοντέλο που περιγράφει τι συνιστά αξία από την κοινωνική οπτική. Στο πλαίσιο της συλλογικής θεώρησης της αξίας από την κοινωνική οπτική, θα πρέπει να γίνουμε πιο δημιουργικοί και να αναζητούμε τις ευκαιρίες που αναδύονται, ώστε να δούμε αν μπορούμε να ωφεληθούμε από κάποιες νέες επιλογές και, εάν ναι, πώς θα μπορούσαμε να τις φέρουμε στην καθημερινή πρακτική. Μία από τις επιλογές αυτές, εξήγησε ο ομιλητής, είναι οι καινοτόμες μορφές χορήγησης που έχουν αναπτυχθεί για μία σειρά από θεμελιώδεις θεραπείες. Η αλλαγή από την κλασική ενδοφλέβια χορήγηση σε υποδόρια χορήγηση σε πολλές βασικές θεραπείες για σοβαρά νοσήματα είναι μία σημαντική εξέλιξη που μπορεί να επηρεάσει θετικά τα συστήματα υγείας, αλλά και την εμπειρία και την ποιότητα ζωής των ασθενών, οδηγώντας σε βελτιστοποίηση των πόρων, εξοικονόμηση χρόνου, οικονομικά οφέλη και βελτιώσεις στην ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας. Την τελευταία δεκαετία έχει αυξηθεί γεωμετρικά η διαθεσιμότητα καινοτόμων μορφών χορήγησης με αποδεδειγμένα οφέλη για τον ασθενή, τους επαγγελματίες υγείας και το σύστημα υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο, η αυξανόμενη υιοθέτηση της χορήγησης θεραπειών για την αντιμετώπιση χρονίων νοσημάτων μέσω της υποδόριας οδού, η οποία έχει πιστοποιημένα την ίδια κλινική αποτελεσματικότητα με την ενδοφλέβια χορήγηση, φαίνεται να αποτελεί μία υποσχόμενη στρατηγική για την ελληνική προαγματικότητα, καθώς σχετίζεται αφενός με μειωμένο χρόνο παραμονής των ασθενών σε νοσοκομειακές μονάδες και βελτίωση της συνολικής εμπειρίας από τη θεραπεία τους, αφετέρου με σημαντική αποσυμφόρηση των νοσοκομείων και μείωση της πίεσης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Το Εργαστήριο Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας, σε συνεργασία με τη Roche και μία σειρά από εταίρους, πραγματοποίησε μία μελέτη για τη διερεύνηση της δυνητικής αξίας των υποδόριων θεραπειών, η οποία κατέληξε, μέσα από μία διαδικασία ζύμωσης αναγκών, εμπειριών και απόψεων φορέων και επαγγελματιών υγείας, στην αναγνώριση και προτεραιοποίηση 26 μεταβλητών αξίας και τη δημιουργία του πρώτου ουδέτερου μοντέλου αποτύπωσης της αξίας των υποδόριων θεραπειών.
Οι 26 αυτές παράμετροι της αξίας, συνέχισε ο κ. Αθανασάκης, περιλαμβάνουν την αποφυγή λαθών, την απώλεια παραγωγικότητας συγγενών, τον αριθμό ασθενών υπό θεραπεία, τη δυνατότητα αυτοχορήγησης, την αύξηση της χωρητικότητας των νοσοκομείων, τις δυνατότητες για ιατρικό τουρισμό, την έκπτωση ή μη των φλεβών, την ικανοποίηση του προσωπικού, την ικανοποίηση των ληπτών της θεραπείας, την ισότητα στην πρόσβαση, τη μείωση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, την κόπωση του προσωπικού, το κόστος μετακινήσεων, το κόστος υλικών, τη μείωση των παραπόνων προς τις δομές υγείας, τη μείωση των εργατικών ατυχημάτων για το προσωπικό, τη μείωση του κόστους για τον ασθενή, τη μείωση των περιοχικών ή συστημικών λοιμώξεων, τον περιορισμό σπατάλης φαρμάκου, την ποιότητα ζωής των ληπτών της θεραπείας, αλλά και των συγγενών τους, τη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία, τη δυνατότητα χορήγησης εκτός νοσοκομείου, τον χρόνο εξυπηρέτησης του ασθενούς, τον χρόνο μετακινήσεών του και τον χρόνο του προσωπικού.
Με βάση τις διαστάσεις αυτές της αξίας, δημιουργήθηκε ένα ευέλικτο και φιλικό στον χρήστη μοντέλο που μπορεί να εφαρμοσθεί στην υποδόρια χορήγηση με στόχο τη βελτιστοποίηση διαδικασιών και πόρων, ανεξαρτήτως του βιοφαρμακευτικού προϊόντος που χρησιμοποιείται ή της θεραπευτικής κατηγορίας στην οποία ανήκει. Το μοντέλο αυτό, εξήγησε ο ομιλητής παρουσιάζοντάς το, επιχειρεί ουσιαστικά να ποσοτικοποιήσει τις προαναφερθείσες παραμέτρους ώστε να τεκμηριώσει εάν οι θεραπείες αυτές μπορούν να έχουν στην πράξη μετρήσιμο αποτέλεσμα και θα είναι δημόσια διαθέσιμο από τον Ιανουάριο του 2025.
Η δημιουργία αξιόπιστων εργαλείων για την αποτύπωση της αξίας της καινοτομίας στο Ελληνικό Σύστημα Υγείας είναι απαραίτητη, ολοκλήρωσε την τοποθέτησή του ο κ. Αθανασάκης. Μέσω της συνδημιουργίας και ανάπτυξης εργαλείων για την αξιοποίηση των οφελών της καινοτομίας, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις οπτικές, οδηγούμαστε σε πιο αποτελεσματικές και καινοτόμες λύσεις, ενώ επιπλέον διασφαλίζεται πως η φροντίδα είναι προσανατολισμένη στις πραγματικές ανάγκες και προσδοκίες των ασθενών.
Συζήτηση
Το μοντέλο που παρουσιάσθηκε είναι ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα νοσοκομεία, καθώς παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το κατά πόσο η χρήση υποδόριων θεραπειών μπορεί να βελτιώσει τις παρεχόμενες υπηρεσίες των νοσοκομειακών δομών, σχολίασε η κ. Ουρανία Τοδούλου, Διευθύντρια του Φαρμακείου του ΠΓΝΑ «Αλεξάνδρα». Οι υποδόριες μορφές χορήγησης, ειδικά στα ογκολογικά φάρμακα, μειώνουν σε σημαντικό βαθμό την επιβάρυνση για τον ασθενή, αλλά και την πίεση στο σύστημα υγείας.
Η προσβασιμότητα του ασθενή στις θεραπείες είναι μία πολύ σημαντική παράμετρος, πρόσθεσε η κ. Χριστίνα Γεωργή, Προϊσταμένη του Τμήματος Διαχείρισης Φαρμακείων ΕΟΠΥΥ, καθώς δεν αρκεί μόνο να να είναι καλό ένα φάρμακο, θα πρέπει να είναι και προσβάσιμο στον ασθενή τη στιγμή που το χρειάζεται. Προγράμματα όπως το «Οίκοθεν», αλλά και αυτό που έχει ξεκινήσει ο ΕΟΠΥΥ με την αποστολή φαρμάκων κατ’ οίκον, δείχνουν πως τα συστήματα υγείας έχουν αρχίσει να λαμβάνουν υπόψη την παράμετρο αυτή. Το μοντέλο που παρουσιάσθηκε, συνέχισε η κ. Γεωργή, αντιμετωπίζει συνολικά το κόστος μίας θεραπείας, από την ώρα που ξεκινάει ο ασθενής από το σπίτι του έως την απόρριψη της σύριγγας αφού έχει ολοκληρωθεί η χορήγηση, δείχνοντάς μας ουσιαστικά πώς θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται οι δαπάνες υγείας.
Το μοντέλο όντως ανέλαβε να εκτιμήσει μία σειρά από δαπάνες στο σύστημα υγείας που τυπικά δεν βλέπει ο τρίτος πληρωτής, ο ασφαλιστικός φορέας, αλλά παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και το επιβαρύνουν, ανέφερε ο κ. Αθανασάκης.
Είναι ευρέως γνωστό πως το Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν έχει ενισχυθεί όσο θα έπρεπε στον τομέα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, παρατήρησε ο Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Νοσηλευτών Ελλάδος κ. Τζαννής Πολυκανδριώτης. Το μοντέλο που παρουσιάσθηκε μπορεί να αποσυμφορήσει σε μεγάλο βαθμό τα νοσοκομεία, το πιο σημαντικό ωστόσο είναι η ασθενοκεντρική προσέγγιση που εφαρμόζει. Θέτει στο επίκεντρο τους ασθενείς μέσα από ένα ολιστικό πλαίσιο, το οποίο περιλαμβάνει επίσης το ανθρώπινο δυναμικό του συστήματος υγείας. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο, που προσφέρει πολλαπλά οφέλη, τόσο για τους ασθενείς, όσο για το προσωπικό των νοσοκομείων, μειώνοντας τον φόρτο εργασίας τους και διευκολύνοντας το έργο της διαχείρισης του ιδιαίτερα επιβαρυμένου ανθρώπινου δυναμικού στα νοσοκομεία.
Η διάσταση της αξίας είναι πολύ σημαντική για την επιτυχία κάθε μεταρρύθμισης, ανέφερε ο κ. Γιώργος Καπετανάκης, Πρόεδρος Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛ.Ο.Κ.). Στην περίπτωση του μοντέλου που παρουσιάσθηκε παράγεται αξία για όλους. Βελτιώνει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών, μειώνοντας την ταλαιπωρία που υφίστανται πριν, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά τη λήψη της θεραπείας τους, εξήγησε ο κ. Καπετανάκης, μειώνει την επιβάρυνση των επαγγελματιών υγείας που διαχειρίζονται τη θεραπεία του ασθενή και αυξάνει την αποδοτικότητα του συστήματος υγείας. Η αξιοποίηση της διάστασης της αξίας, του value flower, σε συγκεκριμένες θεραπείες μπορεί να οδηγήσει σε μείωση κόστους της τάξης του 17-30%, ενώ σε άλλες σε μείωση χρόνου κατά 70%. «Έξυπνα» εργαλεία όπως το μοντέλο που παρουσιάσθηκε έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν ουσιαστικά όλο το σύστημα υγείας, υπογράμμισε ο κ. Καπετανάκης.
Ένα από τα θέματα συζήτησης του Πανελληνίου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας είναι εάν μπορεί να αλλάξει το σκεπτικό με το οποίο βλέπουμε τα πράγματα, να δούμε το σύστημα υγείας με πιο σύγχρονους όρους, δήλωσε ο κ. Αθανασάκης. Αυτού του τύπου οι προσεγγίσεις δείχνουν μία ολιστικότερη θεώρηση της αξίας, η οποία έχει στο επίκεντρό της τον λήπτη της υπηρεσίας. Το ερώτημα που τίθεται είναι τι χρειάζεται για να εισαχθούν στο σύστημα, παρατήρησε.
Το σύστημα υγείας της χώρας μας έχει ήδη αρχίσει να λειτουργεί διαφορετικά, ανέφερε ο κ. Καπετανάκης. Προγράμματα όπως το «Οίκοθεν» δείχνουν τον νέο προσανατολισμό του συστήματος, ο οποίος γεννά την ανάγκη και για άλλους μετασχηματισμούς. Για να επιτευχθεί αλλαγή του τρόπου σκέψης ωστόσο, απαιτείται συνεχής και εντατική προσπάθεια από όλους καθώς υπάρχουν αρκετές αντιστάσεις. Ο κ. Πολυκανδριώτης, από την πλευρά του, συμπλήρωσε ότι το σύστημα υγείας θα πρέπει αναγκαστικά να αλλάξει, ειδάλλως δεν θα είναι βιώσιμο. Είναι πολύ σημαντικό να γίνονται προσπάθειες όπως αυτή που παρουσιάσθηκε σήμερα. Με συνεχείς και τεκμηριωμένες προσπάθειες, μπορούν να καμφθούν σταδιακά οι αντιστάσεις και να αλλάξει η νοοτροπία μας.
Η όλη συζήτηση θα πρέπει να ξεκινήσει από τις ανάγκες του ασθενή, επισήμανε η κ. Γεωργή, από την καταγραφή του τι ακριβώς χρειάζεται μέχρι να πάψει να είναι ασθενής. Για παράδειγμα, η σωστή εκπαίδευση και συμβουλευτική των ασθενών από τους φαρμακοποιούς σχετικά με τη λήψη των φαρμάκων τους, η οποία σήμερα λόγω έλλειψης χρόνου δεν γίνεται, θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση δαπανών από νοσηλείες που θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί. Τα κόστη δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται μεμονωμένα, θα πρέπει να αρχίσουμε να καταγράφουμε τις ανάγκες των ασθενών και να μετράμε τους πόρους μας με βάση τις ανάγκες αυτές. Το μοντέλο αυτό αποτελεί μία τέτοια προσπάθεια ολιστικής αποτίμησης της αξίας. Όταν η θεραπεία βασίζεται στις ανάγκες των ασθενών είναι πιο αποτελεσματική και όσο πιο αποτελεσματικές είναι οι θεραπείες τόσο πιο αποδοτικό είναι το σύστημα υγείας μας.
Στο νοσοκομειακό φαρμακείο, ο φαρμακοποιός αναπτύσσει πιο προσωπική σχέση με τον ασθενή και έχει διαθέσιμο χρόνο να τον συμβουλεύσει, κάτι που ασφαλώς δεν συμβαίνει στα υπόλοιπα φαρμακεία, συμφώνησε η κ. Τοδούλου. Λόγω της έλλειψης χρόνου και προσωπικού, πολλές φορές δυστυχώς στα φαρμακεία ο φαρμακοποιός δεν είναι σε θέση να εκτελέσει το έργο του σωστά και δεν παρέχει συμβουλές στον ασθενή σχετικά με τα φάρμακα που παραλαμβάνει. Όσον αφορά στις υποδόριες θεραπείες, πρόσθεσε η κ. Τοδούλου, αποτελούν σαφώς ένα σημαντικό βήμα προς την αποκέντρωση των υπηρεσιών, την αποσυμφόρηση του συστήματος υγείας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η νοοτροπία της χορήγησης της θεραπείας αποκλειστικά στο νοσοκομείο πρέπει να αλλάξει, παρατήρησε η ομιλήτρια, σε ορισμένες θεραπείες –γιατί δεν γίνεται σε όλες- πρέπει η θεραπεία να πηγαίνει στον ασθενή.
Η υλοποίηση μίας ιδέας, που προέκυψε κατόπιν ζύμωσης πολλών απόψεων, οδήγησε σε ένα εργαλείο αξίας που μας προσφέρει την ευκαιρία να δούμε πώς μπορεί η καινοτομία να συμβάλει στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας, δήλωσε η κ. Καγκελάρη. Η συνδημιουργία τέτοιων εργαλείων αποτελεί όραμα της Roche, που θεωρεί πως η καινοτομία αποτελεί μοχλό ανάπτυξης, ο οποίος αφενός βελτιώνει την ποιότητα ζωής αφετέρου κάνει τα συστήματα υγείας πιο αποδοτικά. Μέχρι σήμερα έχουμε συνηθίσει να αξιολογούμε την καινοτομία με βάση την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια, συνέχισε η κ. Καγκελάρη, για να αντιμετωπίσουμε ωστόσο τις προκλήσεις των σύγχρονων συστημάτων υγείας οφείλουμε να αναδείξουμε και την κοινωνική αξία της καινοτομίας. Η καταγραφή και μέτρηση των προαναφερθεισών παραμέτρων, κατέληξε η κ. Καγκελάρη, μπορεί να οδηγήσει σε μια διαφορετική πιο ολιστική αξιολόγηση της καινοτομίας, βελτιώνοντας εν τέλει όλο το σύστημα.