Την Έναρξη του Πανελληνίου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας κήρυξαν την Τρίτη 5.12 ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής, επίκουρος καθηγητής, ΠαΔΑ Κώστας Αθανασάκης, και ο επίτιμος πρόεδρος του Συνεδρίου, καθηγητής Χρήστος Λιονής. Η διασύνδεση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με τη Δημόσια Υγεία είναι μείζονος σημασίας και ένα από τα ζητήματα τα οποία είχε αναδείξει ο καθηγητής Κυριόπουλος, εδώ και χρόνια, υπογράμμισαν και έδωσαν τον λόγο στην Αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη για την ομιλία της Η «Νέα Δημόσια Υγεία» και την πρόκληση της εφαρμογής της.
Η στρατηγική της ενσωμάτωσης της ΠΦΥ στη Δημόσια Υγεία που υποστήριζε ο Κυριόπουλος, αποτελεί σήμερα βέλτιστη πρακτική στην Ευρώπη και διεθνώς, για να αντιμετωπίσουν δύο κρίσιμα ζητήματα, τη γήρανση του πληθυσμού και την αύξηση των χρονίων νοσημάτων. Η στρατηγική της «Νέας Δημόσιας Υγείας» και στη χώρα μας συνίσταται σε ένα σύστημα που επιδιώκουμε να είναι integrated, δηλ. ολοκληρωμένο και να ενσωματώνει την ΠΦΥ στη Δημόσια Υγεία, να είναι community-oriented, δηλ. με τους επαγγελματίες υγείας στην κοινότητα, παρέχοντάς τους τα εργαλεία και ένα οργανωμένο σύστημα ώστε να λειτουργήσουν.
Η ομιλήτρια αναφέρθηκε στο παράδειγμα ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για το ανθρώπινο δυναμικό των δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο έτρεξε πριν από αρκετά χρόνια, με αντικείμενο τη Δημόσια Υγεία (προαγωγή υγείας, πρόληψη, αντιμετώπιση) και με επίκεντρο την πληθυσμιακή προσέγγιση για να βελτιώσουν τους δείκτες υγείας του πληθυσμού μέσω παρεμβάσεων στην κοινότητα και αλλαγής συμπεριφοράς του πληθυσμού. Ενώ το πρόγραμμα είχε πολύ μεγάλη ανταπόκριση από τους υγειονομικούς, τελικά, οι εκπαιδευθέντες ένιωσαν μόνο απογοήτευση όταν δεν ήταν δυνατό να χρησιμοποιήσουν τις νέες δεξιότητες εντός του συστήματος.
Ο στόχος του υπουργείου είναι να προσφέρει στο ανθρώπινο δυναμικό τα επικαιροποιημένα εργαλεία που χρειάζεται και να δημιουργήσει μια δομή στο σύστημα που να επιτρέπει στους επαγγελματίες της ΠΦΥ να κάνουν τη δουλειά τους, ακολουθώντας την πληθυσμιακή προσέγγιση στην ΠΦΥ.
Ο επανασχεδιασμός αυτός προβλέπει τοπικά δίκτυα δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που να έχουν νόημα για τον πολίτη. Οι δομές πρόκειται να αποκτήσουν συγκεκριμένη ταυτότητα, ώστε ο πολίτης να αναγνωρίζει τον ρόλο τους και να μπορεί να τις αξιοποιήσει. «Ο πολίτης / ασθενής δεν γνωρίζει ποιο είναι το “patient journey” του, δηλ. ποια πορεία θα ακολουθήσει μέσα στο σύστημα υγείας». Θα γίνει λοιπόν επαναθεμελίωση της ΠΦΥ σε αυτό το πλαίσιο, σε απόλυτη σύμπνοια με τη Δημόσια Υγεία, στις ΥΠε θα υπάρχει υποδιοικητής επιφορτισμένος με τις αρμοδιότητες της ΠΦΥ, αλλά με μια αυτονομία στο επίπεδο της διοίκησης του προσωπικού, έτσι ώστε μελλοντικά να μην υπάρχουν μετακινήσεις από την πρωτοβάθμια φροντίδα στα νοσοκομεία λόγω ελλείψεων, όπως γίνεται σήμερα.
Επομένως, κατέληξε η κ. Αγαπηδάκη, δεν πρόκειται μόνο για αύξηση των πόρων – η αύξηση της χρηματοδότησης στην υγεία προβλέπεται από τον τρέχοντα προϋπολογισμό. Επειδή αυτό δεν φτάνει, προβλέπεται στρατηγική διαχείριση τόσο των υλικών όσο και των ανθρώπινων πόρων για τη βελτίωση των δεικτών υγείας του πληθυσμού. Για τον στρατηγικό σχεδιασμό που απαιτείται, το υπουργείο θα αξιοποιήσει πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αναδόμηση της ΠΦΥ σε συνδυασμό με τη Δημόσια Υγεία, σε συνεργασία με τον ΠΟΥ ώστε να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο μοντέλο και να καλύψει τις ανάγκες των πολιτών της χώρας.
Η κ. Αγαπηδάκη έκανε αναφορά στα μεταδιδόμενα νοσήματα και τους ανερχόμενους κινδύνους και κρίσεις ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, και ανέλυσε τον ρόλο του ΕΟΔΥ στην αντιμετώπισή τους. Ενδεικτικά ανέφερε την περίπτωση της Θεσσαλίας και τον τρόπο με τον οποίο λειτούργησε ο ΕΟΔΥ σε ανταπόκριση στις καταστροφικές πλημμύρες, που μπορεί να αποτελέσει ένα μοντέλο για την ετοιμότητα στην απόκριση σε κρίσεις δημόσιας υγείας.
Το παραπάνω παράδειγμα αναδεικνύει το πόσο μας λείπει η διάσταση της Δημόσιας Υγείας οριζόντια στο ΕΣΥ. Γι’ αυτό το υπουργείο θα αξιοποιήσει πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης μέσω ξεχωριστού έργου για να εκπαιδεύσει τους επαγγελματίες υγείας της ΠΦΥ και στα νοσοκομεία, στα βασικά θέματα της Δημόσιας Υγείας. Παράλληλα θα ενταχθούν μαθήματα Δημόσιας Υγείας στις ιατρικές σχολές και άλλων επαγγελμάτων υγείας. Είναι εξαιρετικής σημασίας «να αποκτήσουμε συναντίληψη για τη Δημόσια Υγεία», υπογράμμισε η κ. Αγαπηδάκη, δεδομένου ότι ακόμη και γιατροί ή άλλοι επαγγελματίες της υγείας δεν έχουν την ίδια εικόνα για το τι είναι Δημόσια Υγεία. Είναι ανάγκη να έχουν μια κοινή γλώσσα οι ιθύνοντες, οι πανεπιστημιακοί, οι γιατροί για το τι σημαίνει Δημόσια Υγεία, εφόσον όλοι υπηρετούμε τον κοινό στόχο της βελτίωσης της υγείας του πληθυσμού.
Αυτή είναι και η πρόκληση για τη Δημόσια Υγεία. Επίσης, καθώς «στην Ελλάδα υποτιμούμε την πρόληψη», είπε η κ. Αγαπηδάκη, και το υπουργείο απαντά σε αυτό το γεγονός με το πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης» που περιλαμβάνει πάνω από 20 μεγάλα έργα, μεταξύ άλλων προγράμματα για την πρόληψη και καταπολέμηση της παχυσαρκίας σε παιδιά και σε ενήλικες, για τη βελτίωση του εγγραμματισμού υγείας. Και ο τελευταίος παίζει τεράστιο ρόλο στις κοινωνικές ανισότητες στην υγεία. Για την άμβλυνση των ανισοτήτων μεταξύ κοινωνικών ομάδων και επιπέδων εγγραμματισμού, τα προγράμματα πρόληψης όπως αυτό για τον καρκίνο του μαστού περιλαμβάνουν π.χ., όχι μόνο τη μαστογραφία αλλά συνοδεύονται και από άλλες εξετάσεις αν χρειαστεί, μέχρι και βιοψία, ώστε γυναίκες που για οικονομικούς ή άλλους λόγους δεν θα έκαναν τις εξετάσεις, να μην τις παραλείψουν.
Μια δεύτερη πρόκληση είναι να «εμπνεύσουμε» το προσωπικό του ΕΣΥ. Ακόμα και να ήταν δυνατή η ιλιγγιώδης αύξηση των μισθών, αυτή μόνη της δεν φτάνει για τη βελτίωση της κατάστασης. Το αδόμητο περιβάλλον σε όλες τις βαθμίδες της υγείας είναι αυτό που αποθαρρύνει το προσωπικό να κάνει την εργασία του και του αφαιρεί την ικανοποίηση από αυτήν. Οι γιατροί δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα στο σύστημα υγείας, γι’ αυτό απαιτείται αναδιάρθρωση δομών της ΠΦΥ, υποστήριξη, ενδυνάμωση των ανθρώπων της υγείας έτσι ώστε να τους εμπνεύσουμε ξανά, μετά από τις εμπειρίες της 10ετούς κρίσης και της πανδημίας που τους έχουν αφήσει εξαντλημένους.
Το όραμα της «Νέας Δημόσιας Υγείας» είναι βελτίωση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού, καταπολέμηση των ανισοτήτων και εργαζόμενους στην ΠΦΥ που να λαμβάνουν ικανοποίηση από την εργασία τους.
Την ομιλία της κ. Αγαπηδάκη ακολούθησε στρογγυλό τραπέζι και εξαιρετική συζήτηση για το θέμα της «Νέας Δημόσιας Υγείας», οποίο συμμετείχε και η ίδια, με προεδρείο τους καθηγητές Γεώργιο Χρούσο και Χρήστο Λιονή και τους Γιάννη Τούντα, Χρήστο Χατζηχριστοδούλου και Γκίκα Μαγιορκίνη.
