Τη μεγάλη εικόνα για την οικονομία της χώρας παρουσίασε στην ομιλία του ο κ. Πατέλης, έκανε έναν απολογισμό της προηγούμενης τετραετίας, μίλησε για το πού βρισκόμαστε τώρα, για τα σχέδια και για τους στόχους της επόμενης τετραετίας.
Ο Αλέξης Πατέλης, προϊστάμενος στο Οικονομικό Γραφείο της Γενικής Γραμματείας του Πρωθυπουργού, ξεκίνησε την ομιλία του παρουσιάζοντας στοιχεία σχετικά με την οικονομική εμπιστοσύνη προς την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, βάσει του μηνιαίου δείκτη οικονομικής εμπιστοσύνης που μετριέται σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα υπολειπόταν σε οικονομική εμπιστοσύνη για πολλά χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης. Αυτό, ωστόσο, άλλαξε τα τελευταία δύο χρόνια περίπου, είπε, και τώρα είμαστε πιο αισιόδοξοι από τους Ευρωπαίους. Συνέχισε με τα αποτελέσματα έρευνας που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Economist Intelligence Unit, σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα αναδείχθηκε το 2022 ως η χώρα με τις καλύτερες οικονομικές επιδόσεις, μεταξύ των χωρών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Αντίστοιχα, για το διάστημα 2019-2022, η Ελλάδα είχε τη μεγαλύτερη βελτίωση στο επιχειρηματικό περιβάλλον από κάθε άλλη χώρα.
Το δημοσιονομικό αποτύπωμα της χώρας
Ως προς το δημοσιονομικό αποτύπωμα, ο κ. Πατέλης σημείωσε ότι η χώρα μας είχε τη μεγαλύτερη πτώση στον λόγο χρέους/ΑΕΠ μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ενώ κατά τον προηγούμενο χρόνο η πτώση του λόγου αυτού ήταν η μεγαλύτερη από οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο. Το χρέος αναμένεται να πέσει κάτω από τα επίπεδα του 2012 φέτος και κάτω από το χρέος της Ιταλίας περί το 2025-2026. Αυτό, όπως είπε, αντανακλάται και στις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, τα οποία είναι περίπου 60 μονάδες βάσης κάτω από τα ιταλικά και μόλις 15 μονάδες βάσης κάτω από τα ισπανικά. Επιπλέον, οι άμεσες ξένες επενδύσεις βίωσαν μία έκρηξη -ρεκόρ όλων των εποχών- τα τελευταία 2 χρόνια. Μία ακόμη θετική εξέλιξη ήταν ότι οι εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξήθηκαν από περίπου 20% κατά τη διάρκεια της κρίσης σε 50% σήμερα χωρίς να επέλθει υποτίμηση.
Αναφερόμενος στην οικονομική φιλοσοφία του Πρωθυπουργού κατά την πρώτη τετραετία, είπε ότι αυτή είχε τρία σκέλη. Πρώτον, να επιτευχθεί δημοσιονομική σταθερότητα και μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης. Η πανδημία, έδωσε εν μέρει την ευελιξία που χρειαζόταν για να μειωθούν οι φόροι και να αποδειχθεί ότι η μείωση αυτή μπορεί να διατηρηθεί σε βάθος χρόνου. Δεύτερον, την πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων, με περισσότερα από 400 νομοσχέδια να ψηφίζονται από τη Βουλή κατά την προηγούμενη τετραετία. Ο κ. Πατέλης σημείωσε ότι δεν είναι απαραιτήτως όλα τα νομοσχέδια καλά, αλλά αποτελούν ένδειξη μεγάλης παραγωγής της προηγούμενης κυβέρνησης. Τρίτον, τη βελτίωση της κατάστασης των τραπεζών, των οποίων τα κόκκινα δάνεια αποτελούσαν το 45% του χαρτοφυλακίου το 2019 και ήταν ανοιχτή η συζήτηση για το αν οι τέσσερις τράπεζες της χώρας πρέπει να γίνουν τρεις και αν θα χρειαστεί κούρεμα των καταθέσεων.
Μεταρρυθμίσεις στην οικονομία
Στη συνέχεια, ο ομιλητής παρέθεσε κάποια παραδείγματα μεταρρυθμίσεων, πέραν της ψηφιοποίησης, όπως το νομοσχέδιο της «δεύτερης ευκαιρίας» βάσει του οποίου δημιουργήθηκε, για πρώτη φορά στη χώρα μας, ένα πτωχευτικό πλαίσιο αναδιάρθρωσης και πτώχευσης ιδιωτών, το κεφαλαιοποιητικό σύστημα που δημιουργήθηκε στην επικουρική ασφάλιση, διάφορες αλλαγές στον τομέα της υγείας, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και η αλλαγή στη διαχείριση της ΔΕΗ.
Στο θέμα της πράσινης μετάβασης, η Ελλάδα έχει κάνει πολύ μεγάλα βήματα και φαίνεται ότι θα επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι για το 2030 ως προς την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Μάλιστα υπάρχουν πάρα πολλά προγράμματα ΑΠΕ που έχουν ήδη εγκριθεί και η μεγάλη πρόκληση τώρα είναι να αναπτυχθεί ένα δυνατό δίκτυο με άλλες χώρες, στις οποίες θα διοχετεύεται η φθηνή ηλεκτρική ενέργεια που θα παράγεται.
Πολύ σημαντική ήταν και η μείωση των φόρων, συμπεριλαμβανομένων της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης, των μειωμένων ασφαλιστικών εισφορών και της μείωσης στον εταιρικό φόρο. Ο κ. Πατέλης είπε πως, αν και οι φορολογικές μειώσεις έχουν σε μεγάλο βαθμό ολοκληρωθεί και η φορολογία δεν αποτελεί πια το βασικό πρόβλημα των επιχειρήσεων, υπάρχει μια ακόμα μονάδα μείωσης στις ασφαλιστικές εισφορές στο πρόγραμμα της κυβέρνησης. Για τον τραπεζικό τομέα ανέφερε ότι τα κόκκινα δάνεια από 45% έχουν φτάσει σε μονοψήφιο ποσοστό και ότι παρατηρείται πλέον το εξής οξύμωρο: οι τράπεζες έχουν υπερβάλλουσα ρευστότητα, λόγω των πολλών καταθέσεων, με αποτέλεσμα τα προσφερόμενα επιτόκια στους καταθέτες να είναι πολύ χαμηλά. Τέλος, σημαντική προτεραιότητα της κυβέρνησης ήταν η προσέλκυση επενδύσεων, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα data centers που χτίζουν η Microsoft, η Amazon και η Google.
Οικονομία και επενδυτικός τομέας
Για την τρέχουσα κατάσταση, είπε ότι σωρευτικά το ΑΕΠ της χώρας έχει αυξηθεί κατά περίπου 5 μονάδες πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Μάλιστα ανέφερε ότι, ενώ η ελληνική βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά περίπου 15% τα τελευταία 4 χρόνια, η γερμανική βιομηχανική παραγωγή έπεσε κατά 5% στο ίδιο διάστημα. Ο τουρισμός ανέκαμψε πάνω από τα προπανδημικά επίπεδα και έχει ξεκινήσει μια μεγάλη και δύσκολη συζήτηση στη χώρα μας για το τι ακριβώς θέλουμε από αυτόν. Παράλληλα, η Ελλάδα παραμένει ανταγωνιστική ως προς το εργατικό κόστος, το οποίο έπεσε κατά τη διάρκεια της κρίσης και, παρά την ανάκαμψη της οικονομίας, δεν επέστρεψε στα προ κρίσης επίπεδα. Πολλοί τομείς παραμένουν ακόμα σε πολύ χαμηλό επίπεδο, όμως, όπως είπε, όπως ο κατασκευαστικός τομέας. Στα θετικά, περίπου το 11% των κορυφαίων ερευνητών στην τεχνητή νοημοσύνη στην Ευρώπη έχουν αποφοιτήσει από ελληνικά πανεπιστήμια, το οποίο υποδεικνύει ότι δεν αξιοποιείται πάντα η γνώση και το ταλέντο στην Ελλάδα. Επιπλέον, παρά την προφανή αναντιστοιχία κόστους στέγασης και μισθών στη χώρα μας, η Αθήνα παραμένει μία σχετικά φθηνή πόλη από πλευράς στέγασης σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Ο κ. Πατέλης σημείωσε ότι οι επενδυτές βλέπουν την πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα ως ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, τη στιγμή που πολλές χώρες στην Ευρώπη και παγκοσμίως έχουν κυβερνήσεις που κρίνονται ως ασταθείς. Αναφέρθηκε στη συνέχεια στο Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο από 31 δισ. ευρώ στην πρώτη του εκδοχή αυξήθηκε στα 37 δισ. ευρώ, και περιέχει 107 έργα και 68 μεταρρυθμίσεις. Το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχει από μόνο του θετική επίπτωση στο ΑΕΠ, η οποία εκτιμάται στις 6-7 μονάδες σωρευτικά μακροπρόθεσμα. Οι εκταμιεύσεις του Ταμείου για την Ελλάδα αγγίζουν το 6% του ΑΕΠ και απαιτείται αρκετή δουλειά προκειμένου να σχεδιαστεί η απορρόφηση αυτού του ποσού. Επιπλέον, τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης ήταν ένα στοίχημα, διότι έχουν διοχετευτεί μέσω των τραπεζών και όχι μέσω του κράτους και υπήρχε αμφιβολία για τη ζήτησή τους. Ωστόσο, τελικά υπάρχει μεγάλη ζήτηση, σχολίασε ο ομιλητής, ειδικά σε σχέση με την πράσινη διάστασή τους.
Σε μία περίοδο αυξημένων επιτοκίων παγκοσμίως, η χώρα μας έχει κάποια συγκριτικά πλεονεκτήματα. Όπως ανέφερε ο κ. Πατέλης, ενώ είμαστε πιο υπερχρεωμένοι από άλλες χώρες, η μέση διάρκεια του ελληνικού χρέους είναι περί τα 20 έτη, η οποία είναι χαμηλότερη συγκριτικά με άλλες χώρες. Παρά, δηλαδή, την αύξηση των επιτοκίων, το κόστος δανεισμού της χώρας στην πραγματικότητα δεν έχει αλλάξει. Πρόσθεσε ότι, λόγω της κρίσης, ο ιδιωτικός τομέας στη χώρα μας δεν είναι υπερχρεωμένος και γι’ αυτό η επίπτωση των αυξημένων επιτοκίων είναι μικρότερη σε σχέση με άλλες οικονομίες.
Τα σχέδια της κυβέρνησης για το μέλλον
Τα μελλοντικά σχέδια της κυβέρνησης περιλαμβάνουν τέσσερα βασικά πεδία ενδιαφέροντος, δήλωσε το κ. Πατέλης. Το πρώτο αφορά στη δικαιοσύνη, προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη ταχύτητα στις διαδικασίες. Προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθήσει το νομοσχέδιο του Υπουργού Δικαιοσύνης Γ. Φλωρίδη που έχει βγει σε διαβούλευση, ο καινούργιος δικαστικός χάρτης, η ψηφιοποίηση, η αξιολόγηση, τα εξειδικευμένα δικαστήρια, οι πιλοτικές δίκες και ο περιορισμός των αναβολών των δικών.
Το δεύτερο πεδίο είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, η προσπάθεια για την οποία έχει ξεκινήσει από την πρώτη τετραετία με την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και τη μείωση του κενού του ΦΠΑ. Ο κ. Πατέλης ανέφερε ότι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης, οικονομικής αποτελεσματικότητας, και απαλοιφής του άνισου ανταγωνισμού. Πολύ σημαντικό για την προσπάθεια αυτή, ανέφερε πως είναι το ψηφισμένο νομοσχέδιο του Υπουργού Οικονομίας Κ. Χατζηδάκη, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών, τη διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές, την απαγόρευση των μετρητών σε αγοραπωλησίες ακινήτων, την υποχρεωτική χρήση του myDATA για τα έξοδα των εταιρειών και την υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση. Επιπλέον, εκμεταλλευομένη τις τεράστιες βάσεις δεδομένων που έχει πλέον η χώρα μας, η ΑΑΔΕ σχεδιάζει όλο και περισσότερες ηλεκτρονικές διασταυρώσεις στοιχείων για τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής.
Η αγορά εργασίας είναι το τρίτο πεδίο ενδιαφέροντος, καθώς στην Ελλάδα υπάρχουν σήμερα 450.000 άνεργοι, ενώ, όπως είπε, η έλλειψη εργατικού δυναμικού που παρατηρείται στον τουρισμό, τις κατασκευές και τα αγροτικά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου και θα υπάρξουν πολύ σύντομα ελλείψεις σε όλους τους τομείς. Από την άλλη, το εργατικό δυναμικό στη χώρα μας παραμένει χαμηλό ως ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού, καθώς υπάρχουν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες που δεν εργάζονται ή δεν ενδιαφέρονται να εργαστούν. Παραδείγματα τέτοιων ομάδων είναι οι γυναίκες, όπου η Ελλάδα έχει το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι νέοι, οι ηλικιωμένοι, με 1,2 εκ. συνταξιούχους κάτω των 74 ετών, και οι 500.000 Έλληνες που έφυγαν στο εξωτερικό.
Το τέταρτο πεδίο ενδιαφέροντος αφορά στην πράσινη μετάβαση που είναι η μεγαλύτερη και πιο σημαντική πρόκληση που ζει ο πλανήτης και απαιτεί διαρκή προσαρμογή και η προσπάθεια να την αντιστρέψουμε. Θα μας απασχολεί για το υπόλοιπο της ζωής μας δήλωσε ο κ. Πατέλης. Στο ίδιο πεδίο ενδιαφέροντος ανήκει και η ψηφιοποίηση, μία χρονοβόρα προσπάθεια που έχει ήδη ξεκινήσει και συνεχίζεται. Στον τομέα της υγείας, η ψηφιοποίηση θα αποτελέσει επανάσταση, όπως τόνισε, με θετικές επιπτώσεις στην εξοικονόμηση δαπανών και την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας.
Ο κ. Πατέλης έκλεισε την ομιλία του λέγοντας ότι η μεταρρύθμιση στον τομέα της υγείας είναι προτεραιότητα για την κυβέρνηση, καθώς, μετά την ακρίβεια, είναι το σημαντικότερο θέμα που απασχολεί όλες τις πληθυσμιακές ομάδες.
